Varis hastalığının sıklığı
Varis bireylerin yaşam kalitesini büyük ölçüde etkileyebilen, sosyoekonomik sonuçlarıyla önemli bir hastalıktır. Yüksek sıklığı, tanı ve tedavi maliyeti, belirgin işgücü kaybı ve hastanın yaşam kalitesi üzerinde yaptığı etkilerle önem kazanır. Erişkin bireylerde kılcal varisler %80, gerçek geniş varisler %20-64, ileri düzeyde varis %5 oranında görülmektedir. Varis hastalığının son evreleri olan aktif ve iyileşmiş yaranın görülme sıklığı ise %1-2 civarındadır.
Varis nasıl oluşur?
Varisi oluşturan temel sorun toplardamarlar içindeki kapakların yetersizliği, tıkanıklık veya bu iki faktörün birlikteliğidir (Bakınız resim 1, 2). Sonuç ise damar içinde basıncın artmasıdır. Bu artan basınç damar duvarındaki ince kanalların genişlemesine, dokuya sıvı sızmasına ve bacakta şişmeye yol açar. Ödem, egzema, bilekte siyahlaşma, ve sonuçta yara oluşur.
Risk faktörleri Yaş: İleri yaş varis yetersizlik gelişmesinde en önemli risk faktörüdür.
Cinsiyet: 50974 hastanın incelendiği beş çalışma analizinde varis sıklığı kadınlarda %13.9-46.3, erkeklerde %11.4-29.3 olarak bildirilmiştir. Doğum yapmamış kadın ve erkek arasında fark saptanmamıştır.
Şişmanlık: Vücut kitle indeksi > 30 olan erkeklerde 6.5 kat, kadınlarda 3.1 kat risk artışı bildirilmiştir.
Aile öyküsü: Altta yatan genetik anomali tam olarak belirlenememiş olsa da genetik yatkınlık kesin olarak bilinmektedir.
Varis Dereceleri
1. Derece Kılcal Varis
2. Derece – 4 mm üzerinde varisler
3. Derece – Bacakta şişme
4. Derece – Ayak bileğinde renk değişikliği
5. Derece – İyileşmiş bilek yarası
6. Derece – Açık bilek yarası
Ayakta renk değişikliği ve varis yarası var olana hastalarda derin toplardamar sisteminde tıkanıklık olabilir ve mutlaka araştırılmalıdır. Karın duvarında varis varlığı bu problemin işareti olabilir.
Varis ile ilgili yakınmalar
Ağrı, şişkinlik hissi, yanma, gece krampları, karıncalanma, kaşıntı, huzursuz bacak, bilekte renk değişikliği ve yaraya bağlı yakınmalar görülebilir. Damarda pıhtı oluşması ve kanama daha nadir, ancak ciddi klinik bulgulardır.
Ödem, genellikle ayak bileği etrafında görülüp, ayak veya bacağa kadar uzanmaktadır. Ciltteki değişikliklerde genellikle ayak bileği etrafında görülmektedir. Pigmentasyon bilekte kahverengi renk değişimidir. Egzema, ciltte kuruluk, kalınlaşma ve döküntüler ile karakterizedir. Aktif yaralar ise ağrı, ciltte hassasiyet, acı ve gerginlik hissi gibi yakınmalara yol açar. Varis hastalığının tedavisi öncesi bazı sosyal yakınmaları da değerlendirilmelidir.
- Görünüş bozukluğunun derecesi
- Kıyafet seçimi üzerindeki etkisi
- İş ve ev yaşamında aksaklık
- Hobilerde aksaklık
Varis Tanısı
Varisli hastalarda tanı yöntemlerini üç basamakta sınıflandırabiliriz:
- Basamak (ofis değerlendirmesi): Öykü, fizik muayene
- Basamak: Renkli Doppler ultrasonografi
- Basamak Bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans (MR) venografi,
Renkli Doppler ultrasonografi damarın çapı, kapakların yetersizliği, damarlardaki tıkanıklık hakkında yeterli bilgiyi çoklukla vermektedir. Ultrasonografi incelemesi mutlaka ayakta yapılmalıdır.
